Rak piersi jest drugą co do częstości, po raku płuca, przyczyną śmierci kobiet z powodu choroby nowotworowej. Ryzyko zachorowania rośnie z wiekiem, i choć w niewielkim stopniu, dotyczy ono również młodych pacjentek. I tak, dla kobiet pomiędzy 20 a 34 rokiem życia ryzyko to wynosi 2% i w tej grupie jest on najczęstszą przyczyną zgonów. Trudno lekceważyć ten fakt myśleniem, że rak piersi jest domeną starszych kobiet. W krajach Zachodu umieralność z powodu raka piersi spada, pomimo wzrostu liczby zachorowań. W USA odsetek kobiet, które przeżyły tę chorobę wynosił 90% w 2023 roku. W Polsce umieralność nadal rośnie (33%) pomimo dostępu do bardziej nowoczesnej diagnostyki i terapii. Na mammografię skriningową zgłasza się mniej niż połowa uprawnionych kobiet, a choroba jest rozpoznawana w zaawansowanym stadium. Kluczowe dla poprawy tej złej sytuacji jest zmiana sposobu myślenia pacjentek i czujność diagnostyczna lekarzy.

W poniższym opracowaniu przedstawiono dwa skrajne przypadki raka piersi u młodych kobiet w okresie laktacji, aby wykazać, jak dużo zależy od wnikliwości diagnostycznej ginekologa. Losy tych chorych mogłyby potoczyć się tak samo dobrze, gdyby pierwsza z nich została wcześniej skierowana na badania diagnostyczne i leczenie rozpoczęłoby się bez opóźnienia.

Po drugiej ciąży, w trakcie laktacji zauważyła zgrubienie prawej piersi, skarżyła się na ból piersi i prawej okolicy pachowej. Nie została skierowana przez lekarza na żadne badania diagnostyczne. Kiedy po trzech miesiącach pojawił się obrzęk i objaw skórki pomarańczy została skierowana do chirurga onkologa w celu biopsji piersi. Chirurg wykonał biopsję i skierował pacjentkę na tomografię komputerową klatki piersiowej i jamy brzusznej, która wykazała obecność rozległych mas guzowatych w prawej piersi, naciekanie skóry i konglomerat węzłów chłonnych w prawej okolicy pachowej oraz liczne zlewające się ze sobą przerzuty do wątroby. W badaniach biochemicznych krwi stwierdzono cechy cholestazy wątrobowej z hiperbilirubinemią do 2.0 mg/dl, AST-295 IU/L, ALT-239 IU/L, GGTP- 1567 IU/L. Ze względu na nadekspresję receptora HER2 pacjentka została zakwalifikowana do terapii celowanej. Z powodu masywnego uszkodzenia wątroby przez zmiany przerzutowe, podanie taksanów, które są w tym przypadku lekami z wyboru, było niemożliwe. Dlatego też chorej podano suboptymalną chemioterapię. Pacjentka otrzymywała terapię celowaną i karboplatynę, która nie jest hepatotoksyczna. Ponadto chora skarżyła się na narastające bóle kręgosłupa piersiowego. Badanie rezonansu magnetycznego wykazało liczne złamania kompresyjne kręgów piersiowych z wpuklaniem do kanału kręgowego, naciek nowotworowy w obrębie kanału kręgowego oraz osteolityczne przerzuty do kręgosłupa szyjnego. Rezonans mózgu nie wykazał żadnych patologii. Przeprowadzono radioterapię kręgosłupa szyjnego i piersiowego, a także rozpoczęto leczenie dożylne kwasem zoledronowym. W trakcie terapii stwierdzono zmniejszanie się zmian naciekowo-guzowatych i węzłowych prawej piersi i stopniowe ustępowanie bólu kręgosłupa. Nadal utrzymywały się cechy niewydolności wątroby spowodowane rozlanymi zmianami przerzutowymi, co ograniczało możliwości dalszej terapii i znacznie pogorszyło rokowanie.

W trakcie laktacji zauważyła zgrubienie lewej piersi. Została skierowana przez ginekologa na USG piersi. Badanie to wykazało obecność guza w kwadrancie górno-zewnętrznym lewej piersi wielkości 30 mm oraz pojedynczy węzeł chłonny w lewej okolicy pachowej o wielkości 10 mm. W tomografii komputerowej klatki piersiowej i jamy brzusznej nie stwierdzono obecności przerzutów odległych. Badanie histopatologiczne z biopsji gruboigłowej wykazało obecność inwazyjnego, przewodowego raka piersi “triple negative” G3, ER 0, PGR 0, HER2 negatywny metodą immunohistochemiczną, Ki 67 30% z obecnością przerzutu do pachowego węzła chłonnego po stronie lewej. Rozpoczęto neoadiuwantową chemioterapię wg programu 12 x paklitaksel + karboplatyna, 4 x AC o zwiększonej gęstości dawki. Chemioterapię zakończono w październiku 2015, a w kontrolnej mammografii stwierdzono całkowitą remisję zmian w piersi i węzłach chłonnych. W listopadzie 2015 wykonano u pacjentki lewostronną mastektomię z limfadenektomią. W badaniu histopatologicznym stwierdzono całkowitą remisję ypT0 N0(i). Przeprowadzono uzupełniającą radioterapię. U pacjentki stwierdzono mutację BRCA2. Miała wykonaną obustronną laparoskopową owariektomię. Została także włączona do badania klinicznego Olaprib vs placebo. Terapię zakończyła po roku. Pozostaje w obserwacji od 8 lat, ma wykonywane regularne badania skriningowe w związku z mutacją BRCA2, nie ma cech nawrotu choroby nowotworowej. 

Diagnostyka chorej nr 1 powinna przebiegać podobnie, jak pacjentki nr 2. Gdyby ta druga chora nie była w porę skierowana na USG piersi, jej rokowanie byłoby zapewne o wiele gorsze. Pamiętajmy, że karmienie piersią nie chroni przed zachorowaniem na raka piersi. Jest to nowotwór, który dotyczy również osób młodych, często ma u nich agresywny przebieg a wczesne rozpoznanie znacznie zwiększa szanse na trwałe wyleczenie. Ważne jest, aby badać piersi podczas wizyty u ginekologa, zwracać uwagę na nieprawidłowości: obrzęk skóry, wciągnięcie brodawki i wszelkie zmiany guzkowe, kierować na USG w przypadku jakichkolwiek podejrzeń. Ważna też jest rola położnej środowiskowej, która może zwrócić uwagę pacjentki na nieprawidłowości w obrębie piersi. Czujność i wczesne kierowanie na badania obrazowe ratują życie, co zostało zaprezentowane na powyższych przykładach.